Het Droogdok

Het Droogdok Jan Blanken is een droogdok dat tussen 1798 en 1822 onder leiding van Jan Blanken is gebouwd in het Zuid-Hollandse Hellevoetsluis. Hellevoetsluis was eeuwenlang een marinehaven, waar het onderhoud van schepen van groot belang was. Jan Blanken ontwierp voor dit onderhoud een bijzonder dok, dat gebruikt maakt van nieuwe technieken. Zo werd voor het leegpompen van het dok een stoommachine gekocht bij het bedrijf van James Watt.

Vandaag de dag is het dok te bewonderen bij een bezoek aan de Museumloods van Fortresse Holland. In het museum leer je meer over Jan Blanken zijn leven en werk. Met een rondleiding bezoek je de donkere gangen onder het droogdok. Een compleet dagje uit voor jong en oud.

De historie van het Droogdok

De houten schepen in de Hellevoetse haven hebben veel onderhoud nodig. Om aan de kiel – de onderkant van het schip – te kunnen werken moet het schip op haar kant getrokken worden. Dit ‘krengen’ is zwaar werk en bovendien slecht voor de constructie van het schip. Op 18 juli 1798 krijgt waterbouwkundig ingenieur Jan Blanken toestemming om de marinewerf in Hellevoetsluis te moderniseren en een droogdok aan te leggen. Na het leegpompen van het droogdok blijft het schip rechtop staan, waardoor arbeiders alle zijden van de kiel gemakkelijk kunnen schoonmaken en repareren.

Ontwerper en bouwer van dit droogdok is Jan Blanken (1755-1838). Jan werd bij zijn oom opgeleid tot waterbouwkundige en de sluis-, molen- en waterwerken. Op twintigjarige leeftijd solliciteerde Jan naar de functie van opzichter van ’s lands werken in Hellevoetsluis, toenderijd een van de belangrijkste marinehavens in ons land.  Hij kreeg toen het toezicht op de vestingwerken en de landsgebouwen op Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en de Beijerlanden.

Van 1780-1784 bouwde Jan Blanken vier verdedigingsbatterijen aan de kust van Voorne-Putten. Ook legde hij versterkingen aan rond Brielle en Hellevoetsluis.

 

Na de aanleg van de verdedigingsbatterijen startte hij de bouw van het droogdok. Er werd een gat gegraven van 157 meter lang en 32 meter breed. Hierna werd er een indrukwekkende fundering van vijfduizend houten palen (dennen) van twaalf meter lengte aangelegd. Het droogdok bestaat uit twee gedeelten, van elkaar gescheiden door sluisdeuren. Het voorste dok (Kieldok) was bestemd voor kleine reparaties en voor onderhoudsbeurten. Het achterste dok (Timmerdok) diende voor langdurige en zware reparaties. Pas in 1825 kreeg het dok zijn huidige vorm. In het droogdok zijn ongeveer vijf miljoen mopstenen verwerkt, die met marineschepen naar Hellevoetsluis werden gebracht.

De schipdeur

De schipdeur ontdekte Jan Blanken in Frankrijk. De eerste schipdeur in Hellevoetsluis was van hout en had twee kielen. Die kielen pasten precies in een paar sleuven in de toegang van het dok. Nadeel van een houten schipdeur is dat hij maar een jaar of vijfentwintig meegaat. De huidige ijzeren schipdeur met één kiel is gebouwd in 1884. Het materiaal is van Puddle ijzer dat nauwelijks roest door het nog vrij hoge koolstofgehalte. De geheel symmetrische constructie is geklonken en vormt een uniek stukje scheepsbouw. De Schipdeur is eigenlijk een gezonken schip, waarin het water even hoog staat als in de haven zelf. Door middel van een binnenin geplaatste pomp die het water in de haven terug pompt, wordt drijfvermogen gekregen.

Het Kieldok

Het kieldokis het voorste en diepste dok en dient voor korte onderhoudsbeurten van schepen.  De naam “Kieldok” verwijst naar het vroegere gebruik van het “kielen”. Het kieldok is gebouwd tussen 1802 en 1806. Opvallend zijn de getrapte dokwanden, de z.g. banquetten, waarvan de onderste enigszins gebogen lopen en zo de lijn van de toenmalige scheepsrompen volgden.

Het Timmerdok

Vanuit het Kieldok kom je door twee (punt) sluisdeuren in het Timmerdok. Het Timmerdok was oorspronkelijk bestemd voor nieuwbouw of langdurige reparaties. Door de deuren te sluiten blijft het Timmerdok droog terwijl het Kieldok vol water staat. De bouw aan dit dok is in 1825 voltooid. Het Timmerdok is naar Engels voorbeeld, zoals het Chatham marine dok uit 1820. De banquetten zijn kleiner en veiliger.

De sluisdeuren

Deze deuren stammen, net als de schipdeur, uit 1884 en waren origineel van hout. In 1999 zijn deze deuren gerenoveerd totdat wat ze nu zijn. Omdat ze in een punt richting van het water staan heten noemen wij ze ook wel “puntdeuren”. Het Puddle ijzer van het bovendeel is vervangen door modern staal en kan men over de deuren heenlopen. Het onderste deel bevat de luchtkasten die de deuren drijfvermogen geven, waardoor ze makkelijker te bewegen zijn, zelfs met handkracht.

Ontvangsten en vergaderen

Fortresse Holland biedt een unieke ontvangstlocatie in het hart van de vestinghaven, met uitzicht op het historische droogdok, historische museumschepen en een prachtige haven. De maritieme geschiedenis die zich afspeelde in Hellevoetsluis heeft tot op de dag van vandaag invloed op de economische ontwikkeling van Nederland. Graag vertellen we jou en je gasten het fascinerende verhaal van de haven van Hellevoetsluis van toen en nu. In de ruimte van ons museum voel en zie je wat innovatie, hard werken, ondernemen en creativiteit is. Een bron van inspiratie voor de dag van morgen.